Jednocześnie filary wyznaczają piony w architekturze, łącząc najczęściej poziom ziemi z przestrzenią wyniesioną w górę. Utożsamiano je zatem z osią świata lub Drzewem Życia (kolumna z bazą i głowicą: pień, korzenie, korona), a więc "pojęciami" scalającymi świat ludzi i bogów oraz niejako "porządkującymi" kosmos w konkretne przestrzenie.

Myśliciele chrześcijańscy najchętniej sięgali do znaczenia kolumny jako łącznika między Niebem a Ziemią, Bogiem i ludźmi. W tym kontekście jedno z narządzi Męki Pańskiej (łac. arma Christi) stawało się ołtarzem ofiarnym, czyli właśnie ogniwem między Bogiem a człowiekiem. Nieprzypadkowo też już od czasów średniowiecza wzdłuż kolumn umieszczano posągi świętych - orędowników i pośredników na drodze ku Zbawieniu.

Na pomnikach cmentarnych kolumny i filary występowały niemal od pradziejów, lecz głównie jako motyw zdobniczy. W epoce nowożytnej pomniki nagrobne w formie kolumny zaczęły pojawiać się znacznie częściej, zwłaszcza od połowy XVIII w. (neoklasycyzm), sporadycznie aż do 2. połowy XIX w. i dłużej. Nie tylko osiągały wówczas bardziej okazałe rozmiary, a nieraz i dekorację, ale też wyraźnie niosły ze sobą pewne przesłanie.

Pierwsze z nich nawiązywało do symboliki kolumny jako pomnika chwały lub cnót konkretnej jednostki. Nagrobki tego typu zdobiono "kompletnymi" kolumnami, zwieńczonymi gustowną urną, krzyżem, wieńcem lub girlandą.

Niemniej popularny był również motyw kolumny złamanej, wyrażającej przerwane życie ludzie czy też w ogóle przemijanie, nawet rzeczy pozornie trwałych. Siła wyrazu takich nagrobków była niewątpliwie znacznie większa niż poprzednich, zwłaszcza jeśli artysta wykazał się odpowiednimi umiejętnościami.

PRZYKŁADY:

* nagrobek Jana Mołochowieca (1825-1899) * nagrobek Izydora Zakrzewskiego (1851-1917) * nagrobek Józefy Dowgiałło (1840-1888) * nagrobek Antoniny Sawickiej (1817-1901), Hipolita Sawickiego (1842-1882) i Haliny Wolskiej (1873-1903)