Prezentacja wyjątkowej publikacji ,,Cmentarz na Rossie w Wilnie - historia, sztuka, przyroda"

"Cmentarz na Rossie w Wilnie - historia, sztuka, przyroda" - wyjątkowa publikacja powstała dzięki wieloletniej współpracy naukowców, wydawców i autorów z Polski i Litwy została dzisiaj zaprezentowana w Ambasadzie Rzeczpospolitej Polskiej w Wilnie. "Jest sporo publikacji na temat Rossy, ale ta przedstawia zupełnie nowe spojrzenie" - podkreślano podczas spotkania.

„Wydanie tej książki i nasze dzisiejsze spotkanie w bardzo ciekawy sposób splotło się w wydarzeniami, których byliśmy świadkami kilka dni temu – czyli pogrzebem powstańców styczniowych. Myślę, że to jest nowa odsłona historii Cmentarza na Rossie. Decyzja państwowych władz litewskich, aby powstańcy zostali oni pochowani na Rossie, jeszcze wzmacnia symboliczną wagę tego cmentarza” – zauważyła na początku spotkania Ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska.

„W ten sposób cmentarz na Rossie stał się – jeszcze bardziej niż był – narodowym symbolem naszej wspólnoty i naszej wspólnej historii. Tym bardziej się cieszę z dobrej współpracy polsko-litewskiej przy przygotowaniu tej książki i mam nadzieję, że będzie to służyć naszej wspólnej pracy w ciągu wielu przyszłych lat” – dodała ambasador.

“Książka tak naprawdę jest tylko wisienką na torcie, dlatego, że cała praca wokół tej książki to wielki projekt polsko-litewski, który toczył się na Cmentarzu na Rossie przez kilka lat” – przypomniała zebranym Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za granicą POLONIKA.

Ze strony polskiej w projekcie uczestniczyli pracownicy naukowi Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ze srony litewskiej – pracownicy naukowi i studenci ówczesnego Uniwersytetu Edukologicznego, który dziś częścią Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie. W pracę nad książką było zaangażowanych 15 osób. Książka ma dwie wersje językowe – polską i litewską.

„Ta książka nie jest pierwszą publikacją na temat Cmentarza na Rossie, bo tych publikacji – i w języku polskim, i litewskim – było całkiem sporo. Jest natomiast zupełnie nowym spojrzeniem na Rossę, efektem bardzo pogłębionych badań, badań prowadzonych w archiwach polskich i litewskich. Są to też badania nad wyglądem Rossy – dlaczego jest taka, jaka jest. To również historia krajobrazu Rossy, roślinności, która tam się znajduje – to jeden z tematów, które do tej pory w niewielkim stopniu były opracowywane” – wymieniała Dorota Janiszewska-Jakubiak.

Książka zawiera także rozdziały poświęcone inskrypcjom, które znajdują się na Cmentarzu na Rossie oraz pogłębioną historię nagrobków, kaplic znajdujących się na tej nekropolii. “To historia zupełnie dla nas nowa, taka, której nie znajdziecie państwo czytając inne publikacje”.

Dr Piotr Rabiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego mówił o powodach powstania książki.

„Po pierwsze, Cmentarz na Rossie jest bardzo ważnym miejscem dla polskiej kultury – bywa określany jako jedna z czterech narodowych nekropolii obok Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie, warszawskich Powązek czy krakowskiego Cmentarza na Rakowicach. Po drugie, brakowało solidnej monografii naukowej przedstawiającej dzieje tego cmentarza” – wymieniał naukowiec.

„Pamiętam, jako student pojechałem do Lwowa na początku lat 90-tych i odkrywałem Łyczaków, byłem tym cmentarzem zafascynowany. Odkrywałem go przede wszystkim dzięki książce prof. Stanisława Niciei “Ogród snu i pamięci”, wydanej pod koniec lat 80-tych przez Ossolineum. Kilka miesięcy później przyjechałem do Wilna i przed wyjazdem szukałem publikacji na temat Cmentarza na Rossie. Była jedyna książeczka “Na wileńskiej Rossie” państwa Kosmanów, w zasadzie wówczas nie do zdobycia. Dopiero rok później ukazała się książka Edmunda Małachowicza. Cieszę się, bo w moim przekonaniu nowa publikacja uzupełnia tę lukę, która w historiografii istniała” – podkreślił Piotr Rabiej.

„Nie ulega dla mnie wątpliwości, że Rossa jest miejscem wyjątkowym zarówno dla Polaków, jak i dla Litwinów, miejscem, które ma ogromny potencjał edukacyjny i wychowawczy. To wspólne polsko-litewskie dziedzictwo, tak jak wspólna była kiedyś Rzeczypospolita Obojga Narodów” – podsumował naukowiec.

„Kiedy Adam Mickiewicz rozpoczął swoje studia w 1815 roku w Wilnie, bardzo lubił chodzić na Cmentarz na Rossie. Szukał tu wzruszeń, szlachetnego smutku, a więc tych wszystkich uczuć, emocji, które później pozwalały mu pisać młodzieńcze wiersze. Niecałe 150 lat później inny młody student Uniwersytetu Wileńskiego, Tomas Venclova, też chodził na Cmentarz na Rossie, i z tych wędrówek czerpał siłę do tego, aby dbać o czystość języka litewskiego i o tożsamość litewską w kontekście wojującej ideologii Związku Radzieckiego. Chyba nie jest przypadkiem, że ci dwaj wielcy synowie Ziemi Wileńskiej traktowali Cmentarz na Rossie jako miejsce szczególne. Ten fenomen Cmentarza na Rossie jest dla nas czytelny także i dzisiaj” – stwierdziła Anna Czyż Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, autorka książki i projektu inwentaryzacji cmentarza.

„Cmentarz na Rossie to także my wszyscy tutaj – zebrani, aby rozmawiać o tym cmentarzu, ale także liczne instytucje, które dbają o ten cmentarz – Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, Departament Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury, Vilniaus Planas, Stowarzyszenie Cmentarzy Historycznych Wilna “Rasos”, polskie Ministerstwo Kultury I Dziedzictwa Narodowego, Instytut POLONIKA, Ambasada RP w Wilnie, a od 2013 roku dołączył do tego szlachetnego grona Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie” – wymieniała Anna Czyż.

Elektroniczna wersja książki „Cmentarz na Rossie w Wilnie – historia, sztuka, przyroda” w języku litewskim jest do pobrania na stronie Instytutu POLONIKA:
https://polonika.pl/wydawnictwo/cmentarz-na-rossie-w-wilnie-historia-sztuka-przyroda W sprawie nabycia książki w języku polskim, prosimy zwracać się do POLONIKI https://polonika.pl/wydawnictwo/cmentarz-na-rossie-w-wilnie-historia-sztuka-przyroda 

(Na podstawie: zw.lt)

(Zdjęcia: Roman Niedźwiecki, zw.lt)