15. rocznica śmierci Jerzego Surwiły - współzałożyciela SKOnSR
W czwartek, 24 października 2024 r., przypada 15. rocznica śmierci Jerzego Surwiły – dziennikarza, wieloletniego zastępcy redaktora naczelnego „Kuriera Wileńskiego”, współzałożyciela Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą (SKOnSR).
Jerzy Surwiło urodził się 20 listopada 1941 r. w Wilnie. Pochodził ze starej wileńskiej rodziny, która od wielu pokoleń mieszkała w stolicy Litwy. Ukończył Szkołę Nr 10, obecnie Władysława Syrokomli w Wilnie, następnie w 1964 r. Wydział Filologii Polskiej Instytutu Pedagogicznego w Wilnie. Po studiach rozpoczął pracę w redakcji „Czerwonego Sztandaru” (później – „Kurier Wileński”), gdzie w latach 1964–1998 pełnił obowiązki zastępcy redaktora naczelnego, pracował też w redakcji „Gazety Wileńskiej”, w radiu „Znad Wilii”. Był współzałożycielem Związku Polaków na Litwie, prezesem Zarządu Miejskiego miasta Wilna ZPL. Udzielał się społecznie: był członkiem Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą i Cmentarzem Bernardyńskim, patronował budowie pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie, przygotowywał akcję renowacji Muzeum Adama Mickiewicza, był inicjatorem upamiętnienia imienia Juliusza Słowackiego w Wilnie i na Wileńszczyźnie oraz w Warszawie, organizował prasowe zgadywanki na temat Wilna i Wileńszczyzny.
Był współzałożycielem organizacji kombatanckich – Klubu Polskich Weteranów Wojny na Litwie, Stowarzyszenia Polskich Kombatantów na Litwie, Klubu „Wrzesień 39”. Jerzy Surwiło posiadał encyklopedyczną wiedzę o historii Wilna, zbierał materiały dotyczące polskich śladów na Litwie, które stały się podstawą do napisania książek poświęconych miastu i związanym z nim ważnym postaciom: „Wileńskimi śladami Józefa Piłsudsk iego”, „Rachunki niezamknięte”, „Cmentarz Rossa w Wilnie”, „Wileńskimi śladami Adama Mickiewicza”, „Scena polska nad Wilią”, „Cmentarz Wojskowy na Antokolu”, „Przechadzki po Wilnie. Zarzecze. Cmentarz Bernardyński”, „O Adamie Mickiewiczu niekonwencjonalnie. Od Wilna po Nowy Jork”, „Jesteśmy z Wilna spod znaku Reduty”, „Spacerkiem z Marszałkiem po Żmudzi, Wilnie i Wileńszczyźnie. Zdarzenia, fakty, anegdoty”, „Wilno teatralne”. Ważną w twórczym dorobku Jerzego Surwiły jest książka „Zostali tu z nami na dobre i złe”, poświęcona losom polskiej inteligencji Wilna i Wileńszczyzny.
Za swoją działalność społeczną i pisarską został wyróżniony licznymi nagrodami i odznaczeniami, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej, Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Medalem Zygmunta Glogera za szczególne zasługi w badaniu, ochronie i rozwoju kultury.
Wszystkie zebrane pamiątki, materiały i archiwalia przekazał do polskich muzeów. Pozostawił po sobie 20 książek, którymi, w opinii czytelników, postawił sobie najlepszy pomnik. Będą po nie sięgać kolejne pokolenia czytelników.
Zmarł nagle wskutek rozległego wylewu krwi do mózgu 24 października 2009 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Kalwarii Wileńskiej. W drugą rocznicę śmierci społecznika na pomniku nagrobnym umocowano płaskorzeźbę portretową. Autorem tej pracy był wybitny rzeźbiarz Polski, konserwator, pedagog, prof. Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych Adam Roman.
