Uwagi w sprawie projektu rewitalizacji zabytkowego cmentarza na Rossie
5 lipca 2021 r. Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą wystosował list do samorządu miasta Wilna oraz innych instytucji państwowych (m. in. Departamentu Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury Litwy, Państwowej Komisji Dziedzictwa Kulturowego, Grupy Edukacji, Nauki i Kultury Prezydenta Republiki Litewskiej) w sprawie projektu ,,Porządkowanie kaplic, grobów, pojedynczych zabytków historycznego cmentarza na Rossie”, który został rozpoczęty wiosną 2018 r. z inicjatywy Wydziału Ochrony Zabytków samorządu miasta Wilna. List trafił także do mera Remigijusa Šimašiusa, wicemera Edyty Tamošiūnaitė, Eweliny Dobrowolskiej – ministra sprawiedliwości.
Ambitne plany, na które przeznaczono ponad 2 mln. euro, realizowane były przede wszystkim ze środków Unii Europejskiej i z niedużego budżetu miasta Wilna. Prace konserwatorskie i budowlane wzbudziły u członków SKOnSR wątpliwości. Pomimo tego, że kilkakrotnie zwracano uwagę na nieodpowiednie materiały używane do renowacji pomników, jak również na brak stałego konserwatora, nadzorującego przebieg prac, firmy budowlane lekceważyły te zastrzeżenia. Z tego powodu prezes SKOnSR Dariusz Żybort zdecydował się na interwencję do ekspertów z Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Narodowego RP, którzy pod koniec 2018 r. przybyli do Wilna, przedstawili na piśmie konstruktywną krytykę i przekazali stronie litewskiej raport dotyczący projektu rewitalizacji zabytkowej nekropolii.
19 lipca 2021 r.. na cmentarzu na Rossie odbyło się inicjowane spotkanie prezesa SKOnSR Dariusza Żyborta z doradcą mera Dalią Bardauskienė, managerami SĮ ,,Vilniaus planas” Ireną Čepukoitė i Juliją Musteikytė-Morą, managerami ,,Vilniaus vystymosi kompanija“ Bronisławem Kielą i Daivą Griškaitė, przedstawicielami firmy wykonawczej ,,Ekstra Statyba“ oraz głównym specjalistą Wydziału Dziedzictwa Kulturowego miasta w administracji samorządu Wilna Moniką Čekanauskaitė. Kolejne spotkanie odbędzie się 2 sierpnia 2021 r.
Uwagi SKOnSR:
* Prace konserwatorskie dotychczas nie zostały odebrane przez inwestora.
* Większość prac wykonano niezgodnie z ogólnie przyjętymi w konserwacji standartami.
* Nie wykonano prac naprawczych.
* Nie uwzględniono rekomendacji ekspertów z Polski.
* Firma, która objęła się wykonywaniem prac przy nagrobkach, nie miała odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, nie rozumiała podstawowych zasad prac konserwatorskich i budowlanych.