NIECH ŻYWI NIE TRACĄ NADZIEI I PRZED NARODEM NIOSĄ OŚWIATY KAGANIEC +++ /. Ś. P. JÓZEF MONTWIŁŁ / UR 19. III. 1850 / ZM 7. II. 1911 /
Józef Montwiłł (ur. 18.03.1850 w Miniatiszkach na Litwie – zm. 20.02.1911 w Wilnie). Studiował prawo w Petersburgu, ekonomię i socjologię w Berlinie, Wiedniu i Krakowie. Pracę rozpoczął na ojczystej Żmudzi zakładając w 1896 r. szkołę tkacką dla ludu pn. ,,Biruta” oraz podnosząc poziom gospodarki i dochodów w swoim majątku. W uznaniu swych zdolności został dyrektorem Banku Ziemskiego Wileńskiego, który doprowadził do świetności. Umieścił go w odrestaurowanym gmachu pofranciszkańskim w Wilnie, gdzie znalazło miejsce wiele stworzonych przez niego instytucji, takich jak Towarzystwo Sług Katolickich św. Zyty, Dom Sierot św. Wincentego a Paulo, Szkoła Organistów, Szkoła Rysunkowa, przytułki i domy noclegowe dla ubogich, ambulatorium miejskie. Równocześnie prowadził działalność społeczną, oświatową i filantropijną w Wilnie, gdzie wpłynął na podnoszenie się poziomu rzemiosła.
Był założycielem Towarzystwa Artystycznego "Lutnia", współuczestniczył w powstaniu Wileńskiego Towarzystwa Rolniczego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Towarzystwa Muzeum Nauki i Sztuki, Towarzystwa Opieki nad Dziewczętami, Towarzystwa Opieki nad Dziećmi i Towarzystwa Urządzania Mieszkań, był prezesem Miejskiego Kuratorium Opieki nad Biednymi i Rady Nadzorczej Polskiego Towarzystwa "Oświata".
W 1907 r. został posłem do III Dumy z guberni wileńskiej. Brał udział w pracach komisji finansowej i agrarnej. Pod koniec życia założył wraz z bratem Stanisławem na terenie Litwy Fundację Braci Montwiłłów służącą celom filantropijnym.
Pomnik nagrobny Józefa Montwiłła wpisany do Rejestru Dóbr Kultury Litwy z nadanym unikalnym kodem 7448
30 maja 2001 r. wandale grasujący na cmentarzu na Rossie zerwali z pomnika nagrobnego Józefa Montwiłły mosiężną ozdobę z brązu. (Na podstawie: Halina Gładkowska. Kolejny akt wandalizmu // Kurier Wileński. 2003. Nr. 58, s. 1-2)
* Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 204
* Antanas Rimvydas Čaplinskas. Vilniaus atminimo knyga. Mieste įamžintos asmenybės. Leidykla Charibdė. 2011, s. 288
* Juliusz Kłos. Wilno - przewodnik krajoznawczy. Wilno. 1923, s. 230
* Lietuvos TSR kultūros paminklų sąrašas. Vilnius. 1973, s. 459
* Edmund Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. Wrocław-Warszawa-Kraków. 1993, s. 168-171
* Pomnik dla ś. p. Montwiłła // Kurier Lwowski. 1911. Nr. 398, s. 3
* Jerzy Surwiło. Cmentarz Rossa w Wilnie. Wilno. 1992, s. 11
* Aleksander Śnieżko. Rossa - miasto umarłych. Groby zasłużonych. t. 2, Wrocław 1970 mps w zbiorach PAU Kraków, s. 295-299
* Wilno po polsku. Wydawnictwo polskie w Wilnie. 2012, s. 76
* http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/obiekty.php?id=4874 // projekt zrealizowany został w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego)
