Aleksander Oskierka (1830-1911)

Lokalizacja:
54.66864776611111,25.304267883055555 Pokaż na mapie
Datowanie:
2 dzies. XX w.
Autor, warsztat:
nie wiadomo
Materiał:
Granit, beton, żeliwo
Inskrypcja:

GRÓB / ALEKSANDRA OSKIERKI 

Ś. P. / ALEKSANDER OSKIERKA / 1830 - 1911 

Ś. P. / KASYLDA OSKIERCZANKA / 1872 - 1897 

Konserwacja, odnowienie:

Odnowienie pomnika Aleksandra Oskierki w 2014 r. było możliwe dzięki Nagrodzie im. prof. Aleksandra Gieysztora przyznawej przez Fundację Kronenberga, jaką SKOnSR otrzymał w lutym tego roku.

Status:
objęty ochroną
Sylwetka biograficzna:

Aleksander Oskierka (ur. w 1830 r. w Rudakowie (obecna Białoruś) – zm. 11.01.1911 w Wilnie) – szkoły ukończył w Wilnie, studiował na Uniwersytecie w Petersburgu. Cztery lata służył w petersburskim pułku grenadierów. Uczestniczył w wojnie krymskiej i obronie brzegów Bałtyku. Dbał o polskie szkolnictwo, organizował wiejskie biblioteki, angażował się w działalność Wileńskiej Komisji Archeologicznej. Publikował artykuły o tematyce ekonomicznej w Kurierze Litewskim.

Po wybuchu powstania w 1863 r. został członkiem rządu powstańczego, tj. Wydziału Zarządzającego Prowincjami Litwy, a po aresztowaniu Jakuba Kazimierza Gieysztora – jego prezesem. W czasie powstania pełnił również funkcję powstańczego naczelnika miasta Wilna

W czerwcu 1863 r. został skazany za działalność powstańczą na karę śmierci i konfiskatę majątku, jednak został ułaskawiony i zesłany na katorgę w Ussolu za Irkuckiem. Tam też ożenił się ze swoją kuzynką Teodozją Grabowską, która dobrowolnie przybyła na zesłanie do narzeczonego. Wraz z żoną odegrał tam ogromną rolę w jednoczeniu Polaków na zesłaniu. Dom Oskierków był otwarty dla wszystkich polskich wygnańców.

W 1875 r. otrzymał pozwolenie na powrót do kraju. Zamieszkał w Warszawie, gdzie był redaktorem pisma ,,Ateneum”. W 1882 r. wrócił na Litwę i zamieszkał w Wilnie, objął tam kierownictwo oddziału Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od ognia. Jego pogrzeb w 1911 r. na cmentarzu na Rossie był patriotyczną manifestacją społeczeństwa polskiego w Wilnie.

Dodatkowa informacja:

Pomnik nagrobny Aleksandra Oskierki wpisany do Rejestru Dóbr Kultury Litwy z nadanym unikalnym kodem 25331

Bibliografia:

Jakub Gieysztor. Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857-1865. T. 1. Wilno. 1913, s. 301

* Halina Jotkiałło. 19 września - na wileńskiej Rossie // Tygodnik Wileńszczyzny. 2013. Nr. 37 // http://tygodnik.lt/201337/bliska3.html 

* Juliusz Kłos. Wilno - przewodnik krajoznawczy. Wilno. 1923, s. 232

* Edmund Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. Wrocław 1993, s. 295-297

* Aleksander Oskierka // Słowo. 1911. Nr. 59, s. 2 // https://polona.pl/item/slowo-r-30-nr-59-28-lutego-1911,MTU3NzM5NTQ/1/#info:metadata 

* Jerzy Sołdek. Sybiracy w dziejach Nałęczowa. 2008 // https://www.naleczow.com.pl/historia/ogolna/803-sybiracy-w-dziejach-naleczowa-6.html 

* Aleksander Śnieżko. Rossa - miasto umarłych. Groby zasłużonych. t. 2, Wrocław 1970 mps w zbiorach PAU Kraków, s. 326-328

http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/obiekty.php?id=5754 // projekt zrealizowany został w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego)

Autor opisu:
Dariusz Lewicki
Ikonografia: