Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1875-1911)

Trasa:
Lokalizacja:
54.670352935555556,25.302471160833335 Pokaż na mapie
Datowanie:
1931 r.
Autor, warsztat:
Juozas Zikaras
Materiał:
Beton, granit, brąz, żeliwo
Inskrypcja:

M. K. ČIURLIONIS / 1875-1911 

Vyrui ir Tevui / Žmona ir duktė

Konserwacja, odnowienie:

W 1931 r. litewski rzeźbiarz Juozas Zikaras zaprojektował i wykonał jedyny nagrobek litewskiego kompozytora, malarza i grafika Mikolajusa Konstantina Čiurlionisa na Starej Rossie. Pomnik został zniszczony podczas II wojny światowej, odnowiony w 1965 r. wraz z nową płaskorzeźbą aut. Eduardasa Budreiki (1918-2007), a w 1995 r. były przeprowadzone prace konserwatorskie. (Na podstawie: Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 208)

Status:
objęty ochroną
Sylwetka biograficzna:

Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (ur. 22.09.1875 w Starych Oranach - zm. 10.04.1911 w Pustelniku). Syn Litwina i Niemki. Dzięki opiece księcia Ogińskiego ukończył konserwatorium w Warszawie i studiował w Lipsku. Po śmierci Ogińskiego zamieszkał w Warszawie uczęszczając w latach 1904-1905 do szkół rysunkowych. W 1907 r. przeniósł się do Wilna, gdzie wraz z innymi malarzami założył Litewskie Towarzystwo Sztuk Pięknych, nadal intensywnie pracując. Po zawarciu małżeństwa z literatką Zofią Kimantaitė (Kimont) mieszkał w Petersburgu. W pracy twórczej łączył on jak gdyby malarstwo z muzyką, przesycając to głęboką symboliką i mistycyzmem. Pod koniec 1909 r. w Petersburgu wystawił swoje prace i zdobył rozgłos w kręgu artystów rosyjskiego srebrnego wieku. Nawiązał też kontakt z grupą malarską ,,Świat sztuki". W jesieni 1909 r. wystąpiły objawy choroby nerwowej. W 1910 r. został umieszczony w szpitalu psychiatrycznym „Czerwony Dwór” w podwarszawskim Pustelniku, gdzie zmarł. Został pochowany na Starej Rossie w Wilnie.

M. K. Čiurlionis jest czołowym przedstawicielem środkowoeuropejskiego symbolizmu, uznawany również za jednego z prekursorów abstrakcjonizmu i surrealizmu. ego dorobek artystyczny, który powstał w przeciągu zaledwie dekady, wywarł ogromny wpływ na sztukę i kulturę Litwy, gdzie uznawany jest za narodowego wieszcza. W czasie swojego krótkiego życia skomponował ok. 400 utworów muzycznych (w tym dwa poematy symfoniczne i kwartety smyczkowe) i namalował ok. 300 obrazów.

Mikalojus Čiurlionis (nie używał tej wersji imienia, bo została stworzona kilka dziesięcioleci po jego śmierci) nie znał języka litewskiego, w jego językiem rodzinnym był polski. Przez całe swoje życie prowadził dzienniki w języku polskim, całokształt jego twórczości literackiej stworzony został w języku polskim, jak i większość jego listów. Po rewolucji 1905 r. zaczął identyfikować się jako Litwin.

Dodatkowa informacja:

Pomnik nagrobny Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa wpisany do Rejestru Dóbr Kultury Litwy z nadanym unikalnym kodem 7450

Bibliografia:

* Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 208; 268; 373

* Antanas Rimvydas Čaplinskas. Vilniaus atminimo knyga. Mieste įamžintos asmenybės. Leidykla Charibdė. 2011, s. 85

* Juliusz Kłos. Wilno - przewodnik krajoznawczy. Wilno. 1923, s. 229-230

* Lietuvos TSR kultūros paminklų sąrašas. Vilnius. 1973, s. 460

* Edmund Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. Wrocław-Warszawa-Kraków. 1993, s. 258

* Mały leksykon wileńskiej Rossy. Wydawnictwo Polskie w Wilnie. 1998, s. 19-20

* Aleksander Śnieżko. Rossa - miasto umarłych. Groby zasłużonych. t. 1, Wrocław 1970 mps w zbiorach PAU Kraków, s. 80-81

http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/obiekty.php?id=13363 // projekt zrealizowany został w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego)

Autor opisu:
Dariusz Lewicki
Ikonografia: