Michał Burhardt (1838-1907) i Janina Burhardt (1883-1924)

Lokalizacja:
54.66905593861111,25.30460357638889 Pokaż na mapie
Datowanie:
koniec 1 dzies. XX w.
Autor, warsztat:
Bolesław Bałzukiewicz (?) - są wątpliwości
Materiał:
Beton, imitacja marmuru
Inskrypcja:

Ś. + P. / ANTONINA BURHARDTOWA / 1863-1933 

Ś. + P. / JANINA BURHARDTÓWNA / 1883-1924 

S. P. / MICHAŁ BURHARDT / 1838-1908

S. P. / WACIO BURHARDT / UM. 16 LUT. R. 1898 W WIEKU LAT 5 

Konserwacja, odnowienie:

Pomnik nagrobny rodziny Burhardtów został odnowiony w 2015 r. zawdzięczając akcji społecznej ,,Poznaniacy-Rossie" (Na podstawie: W niedzielę w Poznaniu zbiórka na zabytkowy wileński cmentarz // https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C425395%2Cw-niedziele-w-poznaniu-zbiorka-na-zabytkowy-wilenski-cmentarz.html)

Status:
objęty ochroną
Sylwetka biograficzna:

Michał Innocenty Burhardt (ur. 28.07.1838 na Litwie - zm. 11.01.1908 w Wilnie) - lekarz, uczestnik powstania 1863 r., zesłaniec. 

Był synem barona Józefa-Kazimierza Burhardt i Emilii z Tutakowskich. Początkowo uczył się w Kiejdanach, potem w Wiłkomierzu i Wilnie, następnie studiował medycynę na Uniwersytecie w Dorpacie. Dyplom lekarza uzyskał w Moskwie w 1861 r. Dwa lata później wstąpił do moskiewskiego lejbdragońskiego pułku jako lekarz. W czasie powstania 1863 r. wraz z Sewerynem Grossem przemycał dla powstańców broń z Prus. Po bitwie pod Cytowianami (Tituvėnai) opatrywał rannych powstańców. Na skutek donosu został aresztowany i osadzony w twierdzy dyneburskiej (obecnie Daugavipils, Łotwa). Na rozkaz Murawjowa zesłano go do Orenburga, potem do Ufy. Pozbawiono go prawa zajmowania się praktyką lekarską. Zarabiał na życie jako nauczyciel rysunków, zegarmistrz i szewc. W 1869 r. przywrócono mu prawa wykonywania praktyki lekarskiej. Na wygnaniu nabywa chutor, nazwany przez niego „Litwinką”, który stał się oazę dla polskich zesłańców. W 1878 r. pozwolono mu wrócić na Litwę. W 1879 r. ożenił się z Antoniną Bogumiłą Medekszanką, zajął się posagowym majątkiem żony - gaj pod Kiejdanami, wybudował dwa domy w Wilnie.

Był członkiem wielu towarzystw oświatowo-społecznych oraz radnym miasta Wilna. Od 1905 r. był lekarzem pogotowia ratunkowego w Wilnie. Jako lekarz wileński odznaczał się bezinteresownością wobec biednych i niezamożnych mieszkańców miasta. Pochowany na Starej Rossie w Wilnie.

 

Janina Burhardt (ur. w 1883 r. w majątku Podgaj pod Kiejdanami - zm. 12.12.1924 w Rydze). Córka Michała i Antoniny z Medekszów. Obok studiów malarskich, odbytych w Wąrszawie, od wczesnych lat poświęciła się pracy oświatowo-społecznej, prowadzonej konspiracyjnie za czasów rosyjskich i późniejszej okupacji niemieckiej. Organizowała więc tajne szkoły dla dzieci, kursa dla starszych, pogadanki oświatowe dla dorosłych, redagowała i propagowała wydawnictwa nielegalne itd. W czasie wojny światowej wzięła czynny udział w akcji niepodległościowej jako komendantka Polsk. Organizacji W ojskowej, placówki w majątku rodzinnym Podgaju, gdzie zogniskowała szeroką działalność. Organizowała dwory ziemiańskie i wsie okoliczne, zbierała wiadomości, wysyłała z nimi kurierów do Wilna i Warszawy, wyprawiała ochotników do wojska polskiego itp. Jednocześnie redagowała wydawane w Kownie pismo popularne »Strzecha«, rozchodzące się na wsi w 7.000 egzempl., i współpracowała w ,,Dniu Kowieńskim" i wileńskich ,,Kresach". Po krótkotrwałym pierwszym aresztowaniu w więzieniu kiejdańskim wyjechała do Wilna, gdzie została odznaczona krzyżem virtuti militari. Po powrocie na Litwę powtórnie uwięziona, z braku dowodów znowu uzyskała wolność, atoli nie na długo, gdyż mocniejsze poszlaki po raz trzeci spowodowały jej uwięzienie przez władze litewskie. Tym razem wyzwoliły ją starania rodziny i interwencja rządu polskiego. Schorowana, w drodze do Polski, zmarła 12 grudnia w sanatorium w Rydze. Pogrzebana w Wilnie na cmentarzu Rossa. Dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza z dnia 20 listopada 1922 r. została pośmiertnie odznaczona Orderem Virtuti Militari V klasy (nr k. 5851).

Dodatkowa informacja:

Pomnik nagrobny rodziny Burhardtów wpisany do Rejestru Dóbr Kultury Litwy z nadanym unikalnym kodem 25254

Prawdopodobnie nie zachowały się szkice, obrazy lub zdjęcia przedstawiające Michała Burhardta i Janinę Burhardt

NEKROLOGI

Doktór MICHAŁ BURHARDT - po długich i ciężkich cierpieniach zmarł 29 grudnia [11 stycznia] o godzinie 8.30 wieczorem, opatrzony Św. Sakramentami, w wieku lat 69, o czem pogrążeni w smutku żona i dzieci zawiadamiają krewnych, przyjaciół i znajomych. Przeniesienie zwłok z domu własnego na Placu Katedralnym na cmentarz Rossa odbędzie się w poniedziałek, dnia 31 grudnia o godz. 3 po południu, nabożeństwo zaś żałobne w kaplicy na Rossie i pogrzeb odbędą się dnia 2 stycznia, we środę, o godz. 10-ej rano. Osobne zaproszenia rozsyłane nie będą. Pokój Jego duszy! (Dziennik Wileński. 1907. Nr. 296, s. 1)

JANINA BURHARDTÓWNA - po długich i ciężkich cierpieniach zmarła dn. 12 grudnia w Rydze w wieku lat 41. Nabożeństwo żałobne odbędzie się w poniedziałek 15-go b m. w Kościele św. Ducha (po Dominikańskim ) o godz. 9.30. O czem zawiadamia Rodzina. (Dziennik Wileński. 1924. Nr. 285, s. 1)

Bibliografia:

* Brensztejn M. Burhardtówna Janina. PSB, t. 3, Kraków. 1937, s. 137

* Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 199; 202

* Gulbinowa E. Janina Burhardtówna // Słowo. 1934. Nr. 112, s. 3

* Halina Jotkiałło. 19 września - na wileńskiej Rossie // Tygodnik Wileńszczyzny. 2013. Nr. 37 // http://tygodnik.lt/201337/bliska3.html 

* Łoza S. Czy wiesz kto to jest?. Warszawa. 1938, s. 87-88

* Edmund Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. Wrocław-Warszawa-Kraków. 1993, s. 292

* Mały leksykon wileńskiej Rossy. Wydawnictwo Polskie w Wilnie. 1998, s. 18

* Aleksander Śnieżko. Rossa - miasto umarłych. Groby zasłużonych, t. 1, Wrocław 1970 mps w zbiorach PAU Kraków, s. 60-63

* Wileński Słownik Biograficzny. Bydgoszcz. 2002, s. 44

* Włodarski A., Burhardtowie. Warszawa. 1933, s. 3-5

http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/obiekty.php?id=12662 // projekt zrealizowany został w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego)

Autor opisu:
Dariusz Żybort (życiorys), Dariusz Lewicki